Yukarıdaki iki koşudan yola çıkarak, 1937 yılında Avrupa'daki muadillerine karşılık olarak Çaldıran Koşusu ilk kez ülkemizde gerçekleştirilir. 1927 yılında ilki koşulan Gazi Koşusu'ndan sonra bu bağlamda günümüzde halen koşulan yarışlar arasında en eski ikinci yarış olarak tarihteki yerini alır Çaldıran.
Sait Akson'un Yarışçılık Anıları kitabında "İlk hususi elevaj mahsülü Gazi Koşusu galibi" yani günümüzde "özel hara yetiştirmesi" olarak tabir ettiğimiz safkanlardan olup, Gazi Koşusu'nu (1938) kazanan ilk isim olan Romance, aynı zamanda ilk kez koşulan Çaldıran Koşusu'nun da ilk galibi olarak tarihe adını yazdırır.
İlk Çaldıran Koşusu galibi ROMANCE (Alinari - Hercegnö)
Dönemin Orta Avrupa'da en iyi atlarından olan Alinari'yi Macaristan'dan getiren Prens Halim Sait, Yugoslavya'dan bir veterinerin getirip Ali Haydar Barşal'a sattığı Hercegnö isimli kısrağı Ali Haydar Bey'den alır ve Baltacı Çiftliği'ne getirir. Daha sonra Alinari-Hercegnö eşleşmesinden doğan Romance'i yetiştirip, koşan Prens Halim Sait böylece Çaldıran Koşusu'nun da ilk galibi olur.
Alinari'den Romance'i veren Hercegnö daha sonra 1932 yılında Fransa Derbisi'nde dördüncü olan ve akabinde Mısır'a gittikten sonra ülkemize gelip 1934 Boğaziçi Koşusu'nu kazanan Ronflon'dan Abime Pour Eux'yu dünyaya getirir ve bu tay da 1939'da Çaldıran Koşusu'nu kazanır.
İlk Çaldıran Koşusu'nu, 1938 yılı Gazi Koşusu'nu ve akabinde 1940-41-42 yıllarında üst üste üç kez dönemin Reisicumhur Koşuları'ndan (günümüzde Cumhurbaşkanlığı) galibiyetle ayrılan Romance, adını altın harflerle tarihe yazdırmıştır. Ve şimdi 2018 yılına gelecek olursak; 81. Çaldıran Koşusu 21 Ekim Pazar günü İstanbul Veliefendi Hipodromu'nda gerçekleştirilecek. 11 safkanın kayıt yaptırdığı Çaldıran Koşusu'nda 6'da 6 ile yenilgisiz olarak gelen ve 114 handikap puanıyla grubun en yüksek puanına sahip ismi muhtemelen koşunun bu yılki favori ismi olarak start alacak. Romance'in kazandığı ilk Çaldıran Koşusu'nun bu yılki muhtemel favorisi: The Last (Son) Romance olacak.
81. Çaldıran Koşusu favorilerinden THE LAST ROMANCE (Tizway - Cumulus)
2018 yılı Çaldıran Koşusu'na kayıt yaptıran safkanları biraz tanımaya çalışalım:
(1) ARAGORN: Katıldığı tek çim pist yarışını kazanan fakat yarış hayatı çok kısa süren Yeso'nun, yenilgisiz şampiyon Frankel ile birlikte start almış olan Native Khan'dan olan kır tayı Aragorn, annesinin pistlerde boy gösteren ve Çaldıran Koşusu koşacak olan ikinci temsilcisi. Yeso'nun ilk tayı Cogeneration geçen yıl 3'te 3 ile şanslı isimlerden biri olarak geldiği Çaldıran Koşusu'nu çok gerilerde tamamlamış ve akabinde bu yıl koştuğu iki yarışta da beklenen performansın uzağında kalmıştı.
8 Temmuz günü katıldığı Şartlı 1 koşuyu çok gösterişli olarak kazanan ve tüm dikkatleri üzerine çeken Aragorn, akabinde 29 Temmuz günü G3 II. İnönü Koşusu'nu 1990 yılından bu yana kariyerinin henüz ikinci yarışında kazanan ilk isim olmuştu. 11 Ağustos'ta ise 2 yaşlı taylar için yılın 2 Grup 1 yarışından ilki olan Karayel Koşusu'nda son 100 metreye önde girmesine rağmen koşudan üçüncülükle ayrıldı. İdmanlarını İstanbul'da sürdüren ve halen Veliefendi pistinde yenilgisiz olan kır tay 71 günlük aranın ardından Çaldıran Koşusu'na katılacak.
(2) FEARLESS ACTION: Kasım 2011'de ABD-Keeneland Satışları'nda Ömer Halim Aydın vasıtasıyla 65.000 Dolar bedelle alınan Zhou'nun Türkiye'de start alan beşinci tayı olan Fearless Action'ın babası ise Sea The Stars, Golden Horn ve Ouija Board gibi şampiyonları da vermiş olan Cape Cross. Yarış hayatına Mayıs ayında Bursa'da başlayan Fearless Action, Haziran ayında çim piste çıktığı ilk koşuda bugüne kadarki ilk ve tek galibiyetini elde etti. Maiden galibiyeti sonrası Ankara ve İstanbul'da bugüne kadar 1'i G1, 3'ü ise G2 olmak üzere 4 koşuda start alan 2 yaşındaki doru erkek tay, söz konusu koşuların tamamından ikincilikle ayrıldı.
Özellikle Cape Cross temsilcilerinin 3 yaşlı olarak performansını geliştirdiği göz önüne alınırsa, 2019 yılında Fearless Action'dan çok daha etkili performans görebiliriz sanırım. Tabi ki önce bu Pazar günkü Çaldıran Koşusu ve akabinde koşması muhtemel gözüken Sakarya Koşusu'nu görmemiz gerek.
(3) GHOST PASHA: 25 Mart 2006 tarihinde Dubai-Nad Al Sheba'da ülkemizi temsil eden Win River Win'in ikinci olduğu G2 Godolphin Mile'ı kazanan Utopia'nın Festük'ten olan ve Türkiye'deki ilk ve tek jenerasyon temsilcilerinden Ghost Pasha, yarış hayatına Temmuz ayında İzmir Şirinyer Hipodromu'nda kum pist yarışıyla başladı. Kumda hayal kırıklığı yarattığı ilk startının ardından Bursa'da çim pistle tanışan Ghost Pasha, Maiden'a çok kolay veda etti.
Çim pisti bulduğu ilk startında adeta "ben buraya aitim" diye bağıran Ghost Pasha, ikinci startı olan Pansiyon Hara Koşusu'nda (A3) ise son metrelerde şanssız bir şekilde jokeyi Yücel Bilik'in devrilmesi neticesinde kazanabileceği koşudan derecesiz olarak ayrılmak durumunda kaldı. 1 Ekim günü bir kez daha Bursa çimine çıkan al erkek tay, Kayı Koşusu'ndan (A2) galibiyetle ayrıldı. Çaldıran Koşusu'na kayıt yaptıran Ghost Pasha'nın ilk kez geleceği Veliefendi ve koşacağı ilk sağdan dönemeçli (right-handed track) pistte nasıl bir performans sergileyeceği merak konusu.
(4) LEAD SOLDIER: Aragorn ile birlikte koşudaki iki kır taydan diğeri olan Lead Soldier'ın babası Victory Gallop, annesi ise Filik'in Lion Heart'tan olan kızı Derya Sultan.
Yarış hayatına Mayıs ayında İzmir'de başlayan Lead Soldier, bugüne kadar katıldığı 7 koşuda hiç çim piste çıkmadı. Son startında sentetik kum pistte G3 K. Sahir Kurutluoğlu Koşusu'nu kazanan kır tay, daha önce İzmir Şirinyer'in kum pistinde de 3 galibiyet elde etmişti.
Bugüne kadar tüm koşularında Barış Kurdu ile start alan ve uyum sağladığı jokeyine Karabedir'in G2 Dumlupınar galibiyetinden tam 6 yıl sonra İstanbul'da Grup koşu kazandıran Lead Soldier, 2018 yılı G1 Çaldıran Koşusu'nda ilk çim pist tecrübesini yaşayacak.
(5) LONG RUNNER: 1600'den 2200 metreye kadar toplamda 7 Grup 1 koşu galibi olan ve Zenyatta'nın kazandığı 2009 yılı Breeders' Cup Classic'te ikinci olan Gio Ponti'nin ülkemizde start alan ilk tayı Long Runner'ın annesi ise bir Personal Flag kızı olan Borrowing Base.
Kasım 2015'te Ömer Halim Aydın vasıtasıyla Keeneland'den 25.000 Dolar bedelle Gio Ponti'den gebe olarak alınan Borrowing Base'in tayı Long Runner, yarış hayatına 10 Ağustos günü Veliefendi'de katıldığı Şartlı 1 koşuyla başladı. İlk metrelerde koşuya adapte olmakta güçlük yaşayan tay, son metrelerde ise vitesi arttırıp liderliği aldı ve potoya kadar farkı gittikçe açtı. Akabinde 1.5 ay sonra ikinci startında G2 TYAYSD Koşusu için piste çıkan tay, yine son metrelerdeki güçlü atakları neticesinde Fearless Action'ı mağlup ederken gün geçtikçe ne denli iyi bir tay olacağını gözler önüne serdi.
2013 yılında, henüz üçüncü startında Çaldıran Koşusu'nu kazanan Blaze To Win'den 5 yıl sonra bunu başarmaya çalışacak olan Long Runner 2019 yılı klasik koşularına şimdiden göz kırpmış durumda. Koşunun bir diğer favorisi ve yenilgisiz tayı olan The Last Romance ile birlikte eküri olarak Çaldıran Koşusu'na katılacak olan Long Runner görünen o ki ekürisinin en ciddi rakiplerinden biri olacak.
(6) PADRE PADRONE: Türk Yarışçılığı'na damga vurmuş ve Dubai'de dahi koşu kazanmayı başarmış olan şampiyon kısrak Ribella'nın, 2 yaşlı olarak Fransa'da G1 Criterium International'ı kazanıp harada Toast of New York gibi bir ismi veren Thewayyouare'dan olan tayı Padre Padrone, yarış hayatına Nisan ayında 2 yaşlı İngiliz tayları için bu yıl İstanbul'daki ilk Şartlı 1 koşuyu kazanarak başladı.
Temmuz ayında KV-8 koşuda galibiyete ulaşan Padre Padrone, 2 yaşlılar için yılın ilk Grup 1 yarışına gelmeden önce Sadun E. G. Atığ (G3) ve II. İnönü Koşuları'ndan (G3) ikincilikle ayrılmıştı. 11 Ağustos günü Ankara'daki ilk startı olan G1 Karayel Koşusu'nu düzlük üzerindeki müthiş sprintiyle lehine çeviren ve bir anda şampiyon annesi Ribella'yı hatırlatan Padre Padrone, akabinde Eskişehir Koşusu'nda (A2) üçüncü olurken, 6 Ekim günü ise Uluslararası Kraliçe II. Elizabeth Koşusu'ndan (G2) ise ikincilikle ayrıldı. Ribella'nın oğlu Padre Padrone, G1 Çaldıran Koşusu'yla birlikte 3 ay sonra ilk kez Veliefendi Hipodromu'nun çim pistine, koşudaki tek Grup 1 koşu galibi isim olarak çıkacak.
(7) RAMPAGE: Toruk Macto'nun White Lily'den olan tayı Rampage, geçen yıl G1 Karayel Koşusu'nu kazanıp, G1 Çaldıran Koşusu'nda ise ikincilikle ayrılan 2017 yılının şampiyon dişi tayı Miss Planet ile anneden kardeştir.
Yarış hayatına Ağustos ayında Ankara'da başlayan Rampage, 16 Eylül günü İstanbul'da katıldığı ilk startında 1600 metre çim pistte galibiyete ulaştı. 7 Ekim günü Şerafettin Gedik Koşusu'ndan (KV-7) ikincilikle ayrılan Rampage, G1 Çaldıran Koşusu'yla birlikte üst üste üçüncü kez aynı pist ve mesafede start almış olacak.
(8) YAMANLARBEYİ: Geçen yıl G1 Çaldıran Koşusu'nu kazanan Rhythm Divine'ın da babası olan Torok'un, Kaneko'nun 5 koşu galibi kızı Alakan'dan olan oğlu Yamanlarbeyi yarış hayatına Mayıs ayında İzmir Şirinyer Hipodromu'nun kum pistinde başladı.
Mayıs ayının son gününde katıldığı ilk çim yarışında Maiden'a veda eden Yamanlarbeyi, 1.5 ay sonra İstanbul'da piste çıktı ve Temmuz ayı içerisinde katıldığı iki black-type koşuda tabela yaptı. 24 Ağustos'ta katıldığı Şartlı 5 koşuyu etkileyici şekilde kazanan doru erkek tay, akabinde Eskişehir Koşusu'ndan (A2) ikincilik, Long Runner ve Fearless Action'ın ilk iki sırayı elde ettiği ve ilk kez Dilbağı takısı kullandığı G2 TYAYSD Koşusu'ndan ise üçüncülükle ayrıldı.
(9) BELLA CIAO: Montjeu'nun oğlu Scarface'in, Always A Classic kızı olan Vandrere'den verdiği Bella Ciao, yarış hayatına Ağustos ayında Veliefendi Hipodromu'nun sentetik kum pistinde katıldığı koşuda üçüncü olarak başladı.
9 Eylül günü ilk kez yağmurun etkisiyle ağırlaşan çim piste çıkan Bella Ciao, jokeyini de pek zorlamadan Maiden'a veda etti. 26 Eylül'de bu kez Şartlı 3 koşu için piste çıkan ve bir kez daha ağırlaşan çim piste denk gelen Bella Ciao, yine galibiyete ulaşırken zorlanmadı. Bu koşu sonrası birçok kişi gibi normal çim pistte ve üst gruplardaki performansını merak ettiğimiz isimlerden olan Bella Ciao, ilk black-type koşu deneyimini oldukça zorlu rakiplere karşı G1 Çaldıran Koşusu'nda yaşayacak. Bakalım doru dişi tay Bella Ciao'nun farklı koşullardaki çim pist performansı ne yönde olacak...
(10) QUEEN OF PROTI: Orta mesafenin en başarılı atlarından ve erken kaybettiğimiz aygırlardan olan Kurtiniadis'in Sri Pekan kızı olan Transatlantic'ten verdiği Queen Of Proti, yarış hayatına 2 Temmuz günü Bursa Osmangazi Hipodromu'nda çok gösterişli şekilde başladı. The Last Romance'in 1.04.01'inden sonra 1.04.35 ile Bursa'da yılın en iyi ikinci derecesine sahip olan Queen Of Proti, 2 ay aradan sonra Eylül ayı başında Şartlı 3 koşuyu da kazanma başarısı gösterdi.
21 Eylül günü İstanbul'a ilk kez gelen fakat ilk Grup koşu deneyimini yaşadığı G2 SİASYD Koşusu'nda dereceye giremeyen Queen Of Proti, 12 Ekim günü Bursa'da Kumla Koşusu'nu (KV-6) kazanarak buradaki geçilmezliğini sürdürdü. 2 yaşındaki doru dişi tay, bakalım ikinci kez geleceği İstanbul Veliefendi Hipodromu'nda daha önce bıraktığı hayal kırıklığının izlerini silebilecek mi...
(11) THE LAST ROMANCE: 2011 yılında ABD'de katıldığı ve yarış hayatının son iki startı olan G1 Metrolopolitan Handicap ve G1 Whitney Handicap'ı kazanan Tizway'in, Kingmambo kızı Cumulus'tan olan tayı The Last Romance'in annesi Kasım 2015'te Keeneland Satışları'ndan Ömer Halim Aydın vasıtasıyla 10.000 Dolar bedelle alındı.
G1 Irish St. Leger (2 kez) ile G1 Ascot Gold Cup galibi olan ve Coolmore Ekürisi'nin önümüzdeki yıl aşımlara başlayacak olan başarılı stayer safkanlarından Order Of St George'un annesi Another Storm (Gone West - Storm Song) ile anneden kardeş olan Cumulus'un (Kingmambo - Storm Song) Türkiye'deki ilk tayı olan The Last Romance, yarış hayatına Mayıs ayında Veliefendi Hipodromu'nda katıldığı sentetik kum pist yarışını kazanarak başladı.
11 Haziran'da Bursa'da katıldığı 1100 metre çim pistteki koşuyu yılın en iyi derecesini elde ederek kazanan The Last Romance, akabinde Temmuz ayı başında Sadun E. G. Atığ Koşusu'nu (G3) kazanırken ilk Grup koşu galibiyetine imza attı. 29 Temmuz günü I. İnönü Koşusu'nu (G3) 1.09.82'lik bitiriş derecesiyle kazanırken 2 yaşlılar arasında bu pist ve mesafedeki en iyi dereceyi elde eden dişi tay, 2 Eylül günü ise bir kez daha beyaz bayrak ayna yaparken Trakya Koşusu (G3) galibi oluyordu.
Son olarak 21 Eylül'deki SİAYSD Koşusu'nu (G2) bu kez bekleme yaparak kazanan The Last Romance, G1 Çaldıran Koşusu'na 6'da 6 ile yenilgisiz olarak gelmeyi başardı. 2008 yılında Bekmezbey, Çaldıran Koşusu'nu kazanıp 5'te 5, 2009'da kazanan Invincible Girl ve 2016'da kazanan Waneta ise 6'da 6 yapmıştı. Hepsinin ortak yönü ise jokey Halis Karataş'tı. Bakalım bu yıl 6'da 6 ile gelen The Last Romance, G1 Çaldıran Koşusu'nu da kazanıp 7'de 7 yapan ve Islambol'dan (1996) sonra bunu başaran ilk tay olacak mı...
Sezon finali
Yenilgisiz taylar The Last Romance ve Long Runner ile birlikte 81. Çaldıran Koşusu birçok potansiyelli tayların mücadelesine sahne olacak. Kim kazanır bilinmez ama kesin olan şu ki tarihin aktif en eski ikinci G1 yarışı ve İstanbul'daki yılın son Grup 1 yarışını izlemek üzere imkanı olanlar için bu Pazar günü adres Veliefendi Hipodromu olmalı. Çünkü bu spor, böyle tarihi koşular ve şampiyon namzeti taylarla güzel...
